Żmija zygzakowata

Zatrucie jadem węża następuje poprzez wprowadzenie jadu do ciała ofiary w trakcie ukąszenia.
W Polsce występuje tylko jeden gatunek węża jadowitego - żmija zygzakowata.

Nie każdemu ukąszeniu towarzyszy wstrzyknięcie jadu. Około 20% przypadków są to tzw. ugryzienia suche. Żmija kąsa, ale nie wypuszcza jadu. Jednak każde ukąszenie wymaga opieki weterynaryjnej.
Ryzyko wystąpienia ciężkiego przebiegu, może być większe u mniejszych pacjentów i starszych zwierząt. Zwierzęta z chorobami nerek, serca, cukrzycą są również bardziej narażone na ryzyko powikłań medycznych.

Typowe symptomy ugryzienia żmij to punktowe ślady, z których sączy się krwisty płyn oraz opuchlizna
i ból w miejscu ukąszenia. Mogą występować takie oznaki wstrząsu, jak: przyspieszone oddechy i bicie serca, słabo wyczuwalne tętno, bladość dziąseł, osłabienie i ograniczenie świadomości. Obrzęk, rumień, wybroczyny, wymioty, biegunka. Możliwe jest też postępujące osłabienie mięśni i zatrzymanie oddychania.

Rokowanie uzależnione jest od miejsca ukąszenia na ciele zwierzęcia (najmniej niebezpieczne jest ukąszenie w kończyny, najgorsze skutki przynoszą ukąszenia w głowę i część twarzową) oraz objętości wstrzykniętego jadu. Przy odpowiednio wcześniej przeprowadzonej intensywnej terapii, wiele psów przeżywa ukąszenie, jednak skutki działania neurotoksyn mogą być nieodwracalne.

Nie ma skutecznej metody zapobiegającej rozprzestrzenianiu się jadu z miejsca ukąszenia, stąd też nacinanie i wysysanie ran, zakładanie opaski uciskowej czy okładanie lodem, nie jest zalecane. Jeżeli istnieje podejrzenie ukąszenia przez węża należy natychmiast przetransportować zwierzę do lecznicy weterynaryjnej unikając wzmożonego ruchu pacjenta, który powoduje rozprzestrzenianie się toksyny po organizmie. Leczenie pacjenta ukąszonego przez żmiję obejmuje dożylną terapię płynami oraz innymi środkami wyprowadzającymi ze wstrząsu, podawanie leków przeciwbólowych, oraz opatrzenie rany w miejscu ukąszenia. Dodatkowo wdraża się leczenie przeciwwstrząsowe, przeciwzapalne, płynoterapię, niekiedy też tlenoterapię, leki antyhistaminowe oraz podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania.

Antytoksynę podaje się razem z płynami dożylnymi, aż do uzyskania efektu terapeutycznego. Antytoksynę można podać psu tylko raz w życiu, gdyż kolejna dawka spowoduje wstrząs anafilaktyczny.

Systematyczna obserwacja zwierzęcia wskazana jest przez 24-48 godz. W okresie intensywnej opieki medycznej monitorowaniu podlegają: ciśnienie tętnicze krwi, tętno, zabarwienie dziąseł, częstość
i miarowość pracy serca, oddychanie, poziom tlenu we krwi (gazometria), odruchy neurologiczne, temperatura wewnętrzna ciała oraz wydalanie moczu. W następnych dniach może być wskazane wykonanie dalszych badań laboratoryjnych i RTG klatki piersiowej, aby wykryć ewentualne zmiany powstałe w różnych narządach na skutek działania jadu.

Opracowano na podstawie: Rhea V. Morgan, DVM, DACVIM (Small Animal), DACVO